Podstawą kultu jest miłość Boża przedstawiona w Starym i Nowym Testamencie, przymierze zawarte między Bogiem, a ludem izraelskim, którego podstawę stanowiło przykazanie miłości: „Słuchaj, Izraelu, Pan jest naszym Bogiem – Panem jedynym. Będziesz miłował Pana Boga twojego z całego swego serca, z całej duszy swojej, ze wszystkich swych sił. Niech pozostają w twym sercu te słowa, które ja dziś ci nakazuję” (Pwt 6, 4-5). W pismach proroka Ozeasza czytamy: „Miłowałem Izraela, gdy jeszcze był dzieckiem i syna swego wezwałem z Egiptu… Ja uczyłem chodzić Efraima, na swe ramiona ich brałem; oni zaś nie rozumieli, że troszczyłem się o nich. Pociągnąłem ich ludzkimi więzami, a były to więzy miłości… Uleczę ich niewierność i umiłuję ich z serca, bo gniew mój odwrócił się od nich. (Oz 11, 1.3-4; 14,5).
Najczulsza i przebaczająca miłość Boga była zapowiedzią płomiennej miłości, którą Zbawiciel okazał w swoim Sercu wszystkim ludziom. Miłość stała się fundamentem Nowego Przymierza. Zapowiedział to prorok Jeremiasz: w następujących słowach: „Ukochałem cię odwieczną miłością, dlatego też zachowałem dla ciebie łaskawość… Oto nadchodzą dni… – kiedy zawrę z domem Izraela Nowe Przymierze… Umieszczę swe prawo w głębi ich jestestwa i wypiszę na ich sercu” (Jr 31, 3; 31, 33).
Obraz Nowego Przymierza między Bogiem a ludźmi pokazuje Ewangelia. Tajemnica Odkupienia jest tajemnicą doskonałej miłości Chrystusa względem Ojca niebieskiego, Któremu Syn złożył zadośćuczynienie za grzechy rodzaju ludzkiego. To tajemnica współczującej miłości Boga wobec ludzi.
Miłość, która tchnie z Ewangelii pozostaje w zgodzie z ludzką wolą pełną Bożej miłości i z samą miłością nieskończoną, jaka łączy Syna z Ojcem i Duchem Świętym.
Pierwszą czcicielką Najświętszego Serca Pana Jezusa była Matka Najświętsza, gdy powiedziała „fiat”. Ona, jedyna, w pełni poznała tajemnicę miłości Serca swego Syna i stała się szafarką Jego Łask.
Święty Jan Ewangelista w czasie Ostatniej Wieczerzy poznał tajemnicę Miłości Serca Jezusa, kiedy to położył głowę na Jego Sercu. Napisana przez niego Ewangelia i listy są przepełnione duchem miłości. Święty Tomasz Apostoł na widok rany Serca Zmartwychwstałego Jezusa wypowiedział słowa pełne uwielbienia: „Pan mój i Bóg mój”.
Kult Miłości Boga w symbolice przebitego Serca Chrystusa był zawsze obecny w Kościele. Rozwój kultu nastąpił po objawieniu tajemnicy Miłości wybranym duszom.
W pierwszych wiekach chrześcijaństwa i średniowiecza, wielu świętych miało objawienia Pana Jezusa. Specjalnym nabożeństwem do Najświętszego Serca odznaczali się: św. Bernard z Clairveaux, św. Piotr Damian, św. Anzelm, św. Franciszek z Azyżu, św. Ludgarda, św. Antoni z Padwy, św. Bonawentura, św. Katarzyna Siennejska, bł. Henryk Suzo, św. Bernardyn ze Sieny, św. Piotr Kanizy, św. Magdalena de Pazzi, św. Jan Eudes, św. Franciszek Salezy i inni.
Liturgiczne Święto Najświętszego Serca Pana Jezusa ustanowił papież Klemens XIII w roku 1765 w odpowiedzi na pragnienia i prośby bardzo wielu osób i narodów. Wystarczy wspomnieć wielu biskupów europejskich na czele ze Św. Alfonsem Liguori, biskupów amerykańskich, króla Polski Augusta III, Marię Karolinę Leszczyńską – królową Francji, księcia Bawarii Klemensa Franciszka, czy rzymskie bractwo Bożego Serca, a nade wszystko prośby biskupów polskich. Niedługo po ogłoszeniu dekretu ustanawiającego to Święto, Kongregacja Obrzędów zatwierdziła „Oficjum i formularz Mszy” o Najświętszym Sercu Jezusa dla Rzeczpospolitej Polskiej i dla rzymskiego Arcybractwa Serca Jezusowego. Przywilej ten rozszerzono później na Zakon Sióstr Wizytek, wiele diecezji i Rodzin Zakonnych. W 1856 roku papież Pius IX ustanowił Święto Bożego Serca na całym świecie.
Zanim ustanowiono Święto Bożego Serca od najdawniejszych czasów istniał kult Serca Jezusowego. Można powiedzieć bez żadnej przesady, że pierwszą czcicielką była Matka Najświętsza. Również Apostołowie byli zafascynowani „Bogiem Miłości”, który nie przeszedł obojętnie nad najmniejszą niedolą człowieka. Wśród czcicieli Bożego Serca w następnych wiekach możemy zauważyć wielkich ludzi Kościoła – Świętych i teologów. Wyjątkową rolę w szerzeniu Kultu Serca Jezusowego odegrała Św. Małgorzata Maria Alacoque z Paray- le-Monial. Sam Chrystus wybrał ją na powiernicę Swego Serca. To przez nią Pan Jezus przypomina, jak bardzo nas kocha, jak bardzo boli Go ludzka obojętność i jak bardzo pragnie, by człowiek w Jego Boskim Sercu szukał sensu swego życia i radości zbawienia. To Św. Małgorzata Maria pokazała nam Obietnice Serca Jezusowego i praktyki wynagradzające wzgardzoną miłość takie jak: częsta Komunia św., a zwłaszcza w pierwsze piątki miesiąca, czuwanie nocne z czwartku na piątek, czyli tzw. „Godzina Święta”. Na szczególną uwagę zasługuje prośba Bożego Serca, by poszczególni ludzie i całe narody oddały się całkowicie Bożemu Sercu. Po raz pierwszy spełnił tę prośbę Bł. Klaudiusz de la Colombiere wraz z Świętą Małgorzatą Marią, której był duchowym przewodnikiem. Za ich przykładem poszły poszczególne jednostki, następnie rodziny i różne stowarzyszenia, a wreszcie i same władze, miasta i państwa (Pius XI) W 1889 roku papież Leon XIII poświęcił Bożemu Sercu cały rodzaj ludzki. W drugiej połowie XVIII wieku, kiedy groźne chmury gromadziły się nad Rzeczpospolitą, w Sercu Jezusa szukają ratunku przywódcy państwa i Kościoła. Po klęsce rozbiorów Polacy wiążą swoje szanse przetrwania i nadzieję zmartwychwstania Polski ze czcią Bożego Serca. Prymas Polski Arcybiskup Ledóchowski poświęca swoją metropolię gnieźnieńską Najświętszemu Sercu Pana Jezusa.
W latach 1914-1918 czynią to prawie wszyscy rządcy diecezji za przykładem biskupa Bilczewskiego i biskupa Pelczara, autora dzieł o Najświętszym Sercu i założyciela Zgromadzenia Sióstr Sercanek. Na Jasnej Górze prymas Polski kardynał Dalbor w imieniu Episkopatu powierza Ojczyznę Sercu Zbawiciela i Jego Najświętszej Matce. Jako dziękczynne wotum za ocalenie zmartwychwstałej Polski wdzięczny naród wznosi w Poznaniu w 1932 roku pomnik z napisem Sacratissimo Cordi – Polonia Restituta, dzieło zburzone przez okupanta w roku 1940. Wiele zakonów w Polsce żyje i pracuje według duchowości Serca Bożego. Sprawie poświęcenia rodzin i parafii Najświętszemu Sercu Jezusa w szczególny sposób oddają się Ojcowie Jezuici i Księża Sercanie, którzy wspólnie i osobno poświęcili Sercu Bożemu w czasie misji i rekolekcji intronizacyjnych wiele parafii we wszystkich diecezjach polskich. Poprzednie stulecie było świadkiem intensywnego rozwoju nabożeństwa do Serca Chrystusowego, o czym świadczy wspaniała Litania oraz dołączony do niej Akt Poświęcenia Rodzaju Ludzkiego Sercu Bożemu, a także Akt wynagrodzenia Najświętszemu Sercu. To wszystko przeniknęło głęboko naszą polską pobożność, stało się udziałem wielu wiernych, którzy czują potrzebę wynagradzania Sercu Jezusowemu za grzechy ludzkości, a także poszczególnych narodów, rodzin i osób.
Niech naszą odpowiedzią na Miłość Chrystusa będzie oddanie się Sercu Jezusowemu, które jest hojne dla wszystkich którzy Go wzywają.
Obietnice Serca Jezusowego
Obietnice Serca Jezusowego zostały przekazane we Francji Św. Małgorzacie Marii Alacoque (1647-1690), której Chrystus ukazywał się kilkakrotnie z Sercem na piersiach przebitym i opasanym cierniową koronę, z którego wytryskują płomienie miłości, a w ich centrum jest krzyż. Z krzyża Jezus woła do mnie i do Ciebie „Pragnę”. Oto najważniejsze obietnice: Wskażę im w życiu powołania drogę, a nią idących swą łaską wspomogę. W rodzinie spokój i zgoda zagości, bo złączę wszystkich więzią mej miłości. Gdy ból i smutek zadadzą im ranę, ja sam balsamem pociechy się stanę. Pod moim skrzydłem, grot złego ich minie, jam ich ucieczka w ostatniej godzinie. Stąd wzrok mój na nich spocznie łaskawy, pobłogosławię codzienne ich sprawy.
W Sercu Mym Źródło grzesznikom otworzę, z którego spłynie miłosierdzia morze. Od Mego Serca Ognistych Płomieni, serce oziębłe w gorące się zmieni. Serca, co dotąd służą mi gorliwie, jeszcze gorętszą miłością ożywię. Dom, gdzie czcić będą obraz Serca Mego, z błogosławieństwa zasłynie Bożego.
Pracy kapłańskiej dam błogosławieństwo, że z serc najtwardszych odniesie zwycięstwo. Czci mej szerzeniu gorliwie oddani, w tym Sercu będą na wieki wpisani. Kto pierwsze piątki odprawi jak trzeba, nie umrze w grzechu, lecz wejdzie do nieba.
GODZINKI O NAJŚWIĘTSZYM SERCU PANA JEZUSA
(Zatwierdzone przez Stolicą Świętą dekretem Świętej Kongregacji Obrzędów z 26.02.1901r.)
K. Boże wejrzyj ku wspomożeniu memu.
W. Panie pospiesz ku ratunkowi memu.
K. Chwała Ojcu i Synowi i Duchowi Świętemu.
W. Jak była na początku, teraz i zawsze i na wieki wieków. Amen.
I Antyfona: Najświętsze Serce Jezusa, woli Ojca
najposłuszniejsze, zwróć ku sobie serca nasze,
abyśmy wolę Jego we wszystkim wypełniali.
Jezu, bram niebieskich chwało, * Boga Ojca uwielbienie, * Coś wziął na się ludzkie ciało, * Aby przynieść nam zbawienie.
Jezu, naszych serc radości, * Daj nam godnie
wielbić Ciebie, * Rozpal ogniem Twej miłości,
* Serca zimne zbliż do siebie.
Serce słodkie, Serce Boże, * Nie odmawiaj Twej pociechy, * Niech ten żar, co w Tobie gorze, * Zgładzi
wszystkie nasze grzechy.
Serce święte, Bóstwa Tronie, * Coś się cudem objawiło, * Gdy w Dziewicy Matki łonie, * Słowo Boże
się wcieliło.
Trójcy Świętej Tyś ozdobą, * Ojca Tyś upodobaniem,
* Bóg Syn się zjednoczył z Tobą, * Tyś Duchowi jest
mieszkaniem.
O najmilsza serc słodyczy, * Z której szczęścia biją
zdroje, * Oblubieńcze nasz dziewiczy, * Prosim:
Przyjdź Królestwo Twoje.
I Antyfona: Najświętsze Serce Jezusa, woli Ojca
najposłuszniejsze, zwróć ku sobie serca nasze,
abyśmy wolę Jego we wszystkim wypełniali.
K. Gotowe serce moje Boże, na pełnienie woli
Twojej.
W. Prawo Twoje jest pośrodku serca mego.
Módlmy się: Panie nasz, Jezu Chryste, któryś w dziwnej miłości swojej niewysłowione skarby swego Serca
Kościołowi otworzyć raczył, daj nam proszącym Ciebie, stać się godnymi uczestnikami łask niebieskich,
które z tego źródła wypływają. Który żyjesz i królujesz
na wieki wieków. Amen.
II Antyfona: Najświętsze Serce Jezusa, za nas okrutnie umęczone, udziel nam pokory i skruchy,
abyśmy za swe grzechy odpokutowali.
Serce, miłości ofiaro, * Nieba jedyne wesele, * Ty
przed wieczną słonisz karą, * W Tobie człowiek
ufa śmiele.
Miłość nam Cię otworzyła, * Uczyniła Cię schronieniem, * By ma dusza w Nim się skryła, * Przed tej
ziemi omamieniem.
O pociągaj wciąż ku sobie, * Dusze Twoją krwią zroszone, * Niech w tym słodkim Serca grobie, * Spoczną walką umęczone.
Serce, któreś wycierpiało, * Dla nas gorzką, krwawą
ranę, * Zrań i mnie miłości strzałą, * Niech Cię kochać nie przestanę.
Ty, o Jezu, dziwnym cudem, ciało swe na pokarm dałeś, * I z litości nad swym ludem, * Krwi mu swej nie
żałowałeś.
Ty, coś i aniołów stworzył, * Nie wzgardziłeś człekiem marnym, * Bóstwo w nikłe kształty złożył, * By
się chlebem stać ofiarnym.
O najmilsza serc słodyczy, * Z której szczęścia biją
zdroje, * Oblubieńcze nasz dziewiczy, * Prosim:
Przyjdź Królestwo Twoje.
II Antyfona: Najświętsze Serce Jezusa, za nas okrutnie umęczone, udziel nam pokory i skruchy,
abyśmy za swe grzechy odpokutowali.
K. Gotowe serce moje Boże, na pełnienie woli
Twojej.
W. Prawo Twoje jest pośrodku serca mego.
Módlmy się: O Panie Jezu Chryste, zbawienia naszego tak bardzo pragnący, który za grzechy nasze tak
wielkie poniosłeś męki, wzbudź w sercach naszych
prawdziwą pokorę i skruchę, abyśmy przez godną
pokutę winy nasze spłacili. Który żyjesz i królujesz
na wieki wieków. Amen.
III Antyfona: Najświętsze Serce Jezusa, które
swoim czcicielom dajesz wszystkie łaski, spraw
abyśmy Tobie zawsze wiernie służyli i królewskich
darów stali się godnymi.
Serce słodkie, Tyś ołtarzem, * Milszym Bogu niż
świat cały, * Gdy na Ciebie jeno wskażem, * Żaden
dar nie będzie mały.
W Tobie wszystkie cnoty święte, * Swe królestwo
założyły, * W Tobie łaski niepojęte, * Jak w krynicy się ukryły.
Twoje słowo niebem władnie, * Przykazania ludziom
stawia, * Wszystkim rządzi mądrze, składnie, *
Wszystek świat ubłogosławia.
Serce piękniejsze od słońca, * Świątynio świętsza
od nieba, * Tyś szczęściem naszym bez końca, * Nic
prócz Ciebie nam nie trzeba.
Każda Twoja myśl, westchnienie, * Rozkoszą Boga
napawa, * I najmniejsze Twe życzenie, * Ma u Niego
siłę prawa.
Ty i Boski gniew łagodzisz, * Gdy ma karać przewinienia, * Ty pociechą swoją słodzisz, * Wszelkie
troski i cierpienia.
O najmilsza serc słodyczy, * Z której szczęścia biją
zdroje, * Oblubieńcze nasz dziewiczy, * Prosim:
Przyjdź Królestwo Twoje.
III Antyfona: Najświętsze Serce Jezusa, które
swoim czcicielom dajesz wszystkie łaski, spraw
abyśmy Tobie zawsze wiernie służyli i królewskich
darów stali się godnymi.
K. Gotowe serce moje Boże, na pełnienie woli
Twojej.
W. Prawo Twoje jest pośrodku serca mego.
Módlmy się: Panie Jezu Chryste, którego Serce pragnące naszej miłości zostaje wciąż przez ludzi zapomniane i wzgardzone, ożyw i zapal serca nasze, abyśmy Ci tę ludzką niewdzięczność naszym życiem,
choć w części wynagrodzili. Który żyjesz i królujesz
na wieki wieków. Amen.
IV Antyfona: Najświętsze Serce Jezusa, tak nas kochające, a zapomniane i wzgardzone, zapal w sercach naszych płomień Bożej miłości, abyśmy niewdzięczność ludzką miłością wynagradzali.
Serce, ołtarzu promienny, * Świętszy nad wszelkie
ołtarze, * Spraw: miłości żar płomienny, * Niechaj
nasze winy zmaże.
Tyś jest drogocenną perłą, * Chętnie za nią oddam
wszystko, * Tyś moim umiłowaniem, * Przy Twym
Sercu chcę być blisko.
Włócznią żołnierza zranione, * Twe Najświętsze,
Jezu, Serce, * Daje przez zewnętrzną ranę, * Poznać
miłość Twą zranioną.
Za Twą miłość, Zbawicielu, * Otrzymujesz zapomnienie, * Więc przynajmniej od niewielu, * Przyjmij zadośćuczynienie.
Twoją chcemy być własnością, * W pracy, w szczęściu i cierpieniu, * Dziś oddajem się z miłością, *
W odnowionym poświęceniu…
Tyś zbawiło świat od zguby, * Tyś pokojem serc
wieczystym, * Tyś przystanią czasu próby, * Tyś
ochłodą duszom czystym.
O najmilsza serc słodyczy, * Z której szczęścia biją
zdroje, * Oblubieńcze serc dziewiczy, * Prosim:
Przyjdź Królestwo Twoje.
IV Antyfona: Najświętsze Serce Jezusa, tak nas kochające, a zapomniane i wzgardzone, zapal w sercach naszych płomień Bożej miłości, abyśmy niewdzięczność ludzką miłością wynagradzali.
K. Gotowe serce moje Boże, na pełnienie woli
Twojej.
W. Prawo Twoje jest pośrodku serca mego.
Módlmy się: Panie Jezu Chryste, który miłującym
Ciebie niezliczone świadczysz dobrodziejstwa, daj
nam Twojej miłości poświęcić wszystkie siły duszy i ciała, abyś był zawsze Królem i dziedzictwem
serc naszych. Który żyjesz i królujesz na wieki
wieków. Amen.
Zakończenie: (Na melodię: Pod Twoją obronę)
Do Serca Twojego – Uciekamy się Jezu, Boski Zbawicielu. * Naszymi grzechami, * Racz nie zrażać się,
o Panie święty.
Ale od wszelakich złych przygód, * Racz nas zawsze
zachować, * Boże łaskawy, * I najlitościwszy.
O Jezu, o Jezu, o Jezu dobry, * Zbawicielu słodki, Pośredniku Boski, * Jedyna nadziejo nasza.
W Krwi Twej zbawczej racz nas obmyć, * Do Serca
Twojego racz nas przytulić, * W Twym Sercu na wieki racz nas zachować.
O Jezu, o Jezu, o Jezu dobry, * Zbawicielu słodki, Pośredniku Boski, * Jedyna nadziejo nasza.